Statuut zelfstandige vs. bedrijfsvorm

1. Zelfstandige in hoofdberoep:
Je sluit aan als zelfstandige in hoofdberoep als je zelfstandige activiteit je enige of belangrijkste professionele bezigheid is. Je geniet sociale rechten door sociale bijdragen te betalen.

2. Zelfstandige in bijberoep:
Kriebelt het om je eerste stappen te zetten als ondernemer? Wil je tegelijk de zekerheid behouden van je job als werknemer of ambtenaar of van je vervangingsinkomen wegens werkloosheid of ziekte? Dan word jij zelfstandige in bijberoep.

3. Student-zelfstandige:
Ben je een ondernemende student en wil je naats studeren jouw zaak reeds starten? 

4. Gepensioneerd-zelfstandige:
Belangrijk pluspunt: omdat je geen pensioen meer opbouwt, betaal je minder sociale bijdragen.

5. Meewerkende echtgenoot:
Zoals de naam al zegt: je helpt of vervangt je partner in zijn of haar eenmanszaak. Je sluit onder die noemer aan bij een sociaal verzekeringsfonds, tenzij je voldoende bescherming geniet vanuit een ander sociaal statuut.
 

Als je onderneemt, neem je voortdurend beslissingen, zoals de vorm die je je bedrijf wil geven. De eerste beslissing die je daarbij maakt, is of je een vennootschap of een eenmanszaak kiest.

• Een vennootschap is de ondernemingsvorm bij uitstek als je beperkt aansprakelijk wil zijn en je financiële risico’s wil beperken.
• Een eenmanszaak is de meest eenvoudige manier om als ondernemer aan de slag te gaan, maar ben je wel onbeperkt persoonlijk aansprakelijk.

Besloten vennootschap:
De bv of besloten vennootschap  is de meest voorkomende vennootschapsvorm voor kleine en middelgrote ondernemingen (kmo’s).

De bv is een typische keuze dankzij heel wat voordelen:

• De transparante statuten vul je vrij aan met opties voor bijkomende flexibiliteit, afhankelijk van je noden.
• Je hebt geen minimumkapitaal nodig, al moet je wel voldoende aanvangsvermogen kunnen aantonen in een verplicht financieel plan.
• De bv hanteert een typische vrije aandeelhoudersstructuur, waardoor je gemakkelijk met partners in zee gaat. Dat is niet verplicht: je richt een bv ook probleemloos alleen op.

Naamloze vennootschap:
De nv of naamloze vennootschap is de natuurlijke rechtsvorm voor grotere ondernemingen. Met een nv trek je trouwens later ook naar de beurs, als je dat wil.

• Een nv is erop gericht om veel kapitaal van investeerders bij elkaar te brengen. De aandelen in een nv zijn makkelijk over te dragen, bijvoorbeeld door anonieme geldschieters.
• Het startkapitaal voor de oprichting van een nv is hoog: de minimale inleg is € 61.500.
• Een financieel plan bij oprichting is verplicht.
• De juridische structuur van een nv is complexer dan die van een bv. Een naamloze vennootschap vereist namelijk een raad van bestuur. De nv is er dus voor wie meteen hoog mikt en op veel kapitaal rekent.

Coöperatief ondernemen (CV):
De essentie van de coöperatieve vennootschap of cv zit vervat in haar naam. De cv is een sociale onderneming. Een cv is er niet op gericht om winst te maken, maar wel om een gemeenschappelijk doel van de deelnemende coöperanten of aandeelhouders na te streven. Denk maar aan een coöperatieve supermarkt of een cv voor een groepsaankoop van energie.

• Een coöperatieve vennootschap heeft minstens 3 oprichters nodig. Iedere coöperant moet ook financieel bijdragen, maar dat inlegbedrag mag ook symbolisch laag zijn. Wie vennoot is in een cv, beperkt zijn eigen risico tot het zelf ingelegde bedrag.
• De coöperatieve optie is enkel mogelijk als je echt een maatschappelijk doel nastreeft. Dan komt je cv in aanmerking voor speciale erkenning door de overheid. Een zogeheten sociale onderneming rekent op extra voordelen, zoals fiscale gunstmaatregelen.

Maatschap - Ondernemen zonder rechtspersoonlijkheid:
De maatschap is een interessant buitenbeentje in de wereld van het vennootschapsrecht. Het is namelijk de enige vennootschapsvorm die geen rechtspersoonlijkheid heeft. Dat betekent dat een maatschap geen bezittingen of schulden kan hebben en niet voor de rechter kan verschijnen.

De uitzonderingen zijn de vennootschap onder firma en de commanditaire vennootschap. Die beschouwt de wet sinds de hervorming van 2019 allebei als een maatschap met rechtspersoonlijkheid.

• De maatschap kent weinig regels. De specifieke afspraken worden eenvoudigweg vastgelegd in een maatschapscontract.
• In principe richt je een maatschap op met minstens 2 personen of vennoten die een inbreng doen (financieel of in andere vorm) om samen je vermogen te doen groeien.
• In de praktijk gebruiken komen maatschapsovereenkomsten vaak voor bij landbouwbedrijven, successieplanning en internationale fiscale optimalisatie van familievermogens.

De commanditaire vennootschap (CommV):
Het gaat om een vorm van een maatschap, met de bijzonderheid dat het over rechtspersoonlijkheid beschikt. Door de verregaande aansprakelijkheidsrisico’s wordt de commanditaire vennootschap vooral gebruikt voor activiteiten met weinig risico’s die echter investeringen vergen, waardoor een geldschieter bij het verhaal wordt betrokken. Voor de ondernemer heeft dit het voordeel dat hij (in tegenstelling tot bij een vof) helemaal alleen de touwtjes in handen kan houden (net zoals bij een besloten vennootschap of een naamloze vennootschap), terwijl de geldschieter niet hoeft wakker te liggen van een verregaande vorm van aansprakelijkheid zoals dat bij een klassieke maatschap wel het geval zou zijn.

• Minimaal aantal vennoten: 1 beherende vennoot en 1 stille vennoot,
• Minimumkapitaal: geen minimumkapitaal,
• Financieel plan: niet verplicht,
• Beheer: de beherende vennoot staat in voor het bestuur van de vennootschap.

Vennootschap onder firma (VOF):
De vennootschap onder firma of vof is een erg eenvoudige vennootschapsvorm die om weinig administratieve formaliteiten vraagt en evenmin startkapitaal vereist.

• Je richt een vof op met minstens 2 personen. Aandelen draag je relatief eenvoudig over, maar enkel wanneer alle vennoten daarvoor hun goedkeuring geven.
• Een belangrijk aandachtspunt bij de vof: alle vennoten zijn voor elkaar aansprakelijk met hun privévermogen. Dat betekent dat slecht bestuur door een medevennoot kan betekenen dat de fiscus bij jou aanklopt.

Vereniging zonder winstoogmerk (VZW):
Een vereniging zonder winstoogmerk is een vereniging van natuurlijke personen en/of rechtspersonen die samen een belangeloos doel nastreven. De vzw bestaat altijd uit ten minste twee personen.

Het verschil tussen een vzw en een handelsvennootschap, zoals bijvoorbeeld een BV, is de afwezigheid van het streven naar winst. Waar een BV automatisch winst nastreeft, net zoals de verrijking van haar vennoten, beperkt een vzw zich tot een belangeloos doel.

Een vzw mag uiteraard wel winst nastreven en zelfs commerciële activiteiten ontplooien, maar deze winst zal volledig moeten worden gebruikt ter verwezenlijking van het belangeloze doel. Let wel op, want vanuit fiscaal oogpunt dienen de commerciële activiteiten slechts een bijkomstig karakter te hebben.